Αποκάλυψη - σφράγισμα και φόβος

 

Η Δευτέρα Παρουσία

 

Η Αποκάλυψη του Ιωάννη

 

ημέρα κατά του σχολικού εκφοβισμού

ταινίες μικρού μήκους κατά του σχολικού εκφοβισμού

κομφουκιανισμός

http://photodentro.edu.gr/video/r/8522/777?locale=en

η γέννηση του Ισλάμ

Σιντάρτα Γκαουτάμα (Βούδας)

η δημιουργική σχέση ελληνισμού - χριστιανισμού

συνάντηση ελληνισμού-χριστιανισμού

ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

καθηγητής: Ανδρέας Βιτούλας

μάθημα: θρησκευτικά

τάξη: Α´ Γυμνασίου

θεματική ενότητα II: η συνάντηση του χριστιανισμού με τον ελληνισμό

Να αντιστοιχίσετε τα παρακάτω αποσπάσματα στους κλάδους του εννοιολογικού χάρτη που σας δόθηκε

• Έννοια προσώπου………
• Κόσμος……….
• Ιστορία……….
• Άνθρωπος………….
• Οικουμενικότητα……….
• Πολίτης……….
• Δραματουργία………….
• Φιλοσοφία………….
• Γλώσσα……………
• Τέχνη…………….. 

1.      Στις διαιρέσεις που έπρεπε κατά τον άγιο Μάξιμο να υπερβαθούν, και που υπερβαθήκανε τελικά εν Χριστώ, περιλαμβανόταν και η διαίρεση των φύλων (Π. Νέλλας, Ζώον θεούμενον)

2.      Εις την αρχαίαν ελληνικήν σκέψιν η μεσσιανική προσδοκία ήτο άγνωστος, διότι έβλεπεν εις την ιστορίαν μίαν περιωρισμένην κυκλικήν κίνησιν. Δια τούτο οι Έλληνες ηγνόουν την φιλοσοφίαν της ιστορίας και δεν ανεκάλυψαν την έννοιαν της ιστορίας (Ν. Μπερδιάγιεφ, Θείον και Ανθρώπινον)

3.       (ο άνθρωπος) αποτελείται από ψυχή και σώμα, στέκεται στο μεταίχμιο της δημιουργίας και συνθέτει μέσα του ύλη και πνεύμα, επειδή ο Χριστόςείναι η αδιαίρετη και συνάμα ασύγχυτη ένωση της άκτιστης θεότητας και της κτιστής δημιουργίας (Π. Νέλλας, Ζώον θεούμενον)

4.      Το γεγονός ότι στην εποχή μας η επιστήμη της φυσικής δεν το βρίσκει αδιανόητο ότι ο κόσμος δημιουργήθηκε από το απόλυτο μηδέν,  μπορεί να είναι ένας θετικός παράγοντας για τη θεολογία, ώστε να αρχίσει οικοδομητική συζήτηση με τους φυσικούς επιστήμονες (μητρ. Περγάμου Ιωάννης, Η κτίση ως ευχαριστία)

5.      Η αλήθεια του προσώπου φανερώθηκε στον κόσμο με την κένωση και την ταπέινωση του Χριστού (Γ. Μαντζαρίδης, Εισαγωγή στην ηθική)

6.      Ακούς τη γλώσσα του Ομήρου στους ιαμβικούς κανόνες. Την αττική και την «κοινή» στην υμνολογία και στην πατερική θεολογία. Τη βυζαντινή σε μεταγενέστερους συγγραφείς (Ιερά Μονή Ιβήρων, Το Άγιον όρος και η παιδεία του γένους μας)

7.      Ο χριστιανός δεν είναι δούλος του κόσμου ή των αρχόντων του κόσμου, αλλά παιδί του Θεού και πολίτης της βασιλείας του (Γ. Μαντζαρίδη, Χριστιανική ηθική)

8.      Ο διαρκής διάλογος του ιερέα, διάκου και χορού αποτελεί τον δραματικό διάλογο που υπήρξε, όπως γνωρίζουμε επίσης, το βασικό στοιχείο του θεάτρου ( Κύρος Πατσαλίδης, https://www.pemptousia.gr/2017/09/171298/)

9.      Ιστορική σάρκα της βυζαντινής εικόνας είναι η ρωμαϊκή ζωγραφική των πρώτων αιώνων της Εκκλησίας και κυρίως οι ελληνικές της ρίζες (Χρ. Γιανναρά, Η ελευθερία του ήθους)

10.  Παρά το γεγονός ότι ο όρος «ομοούσιος» ήταν στενά συνδεδεμένος με τον νεοπλατωνισμό, οι Πατέρες δεν δίστασαν να χρησιμοποιήσουν τον όρο αυτό προσδίδοντάς του ένα νέο εννοιολογικό περιέχομενο (Γ. Μαρτζέλου, Ορθόδοξο δόγμα και θεολογικός προβληματισμός) 

πίστη και τέχνη στο Ισλάμ

η συνάντηση ελληνισμού-χριστιανισμού

γλώσσα 

Χάρη στις κατακτήσεις του Μ. Αλεξάνδρου, τη δημιουργία των ελληνιστικών βασιλείων και τη διασπορά των κέντρων του ελληνισμού στα βάθη της Ασίας, η κοινή ελληνιστική γλώσσα  έγινε το κοινό γλωσσικό όργανο ολόκληρης της τότε  οικουμένης. Μιλώντας για ελληνιστική κοινή ή αλεξανδρινή κοινή ή απλά κοινή εννοούμε τη γραπτή και κυρίως προφορική γλώσσα όλων των Ελλήνων από τον θάνατο του Μ. Αλεξάνδρου (323 π.Χ.) έως τη μεταφορά της πρωτεύουσας του ρωμαϊκού κράτους στην Κωνσταντινούπολη (330 μ.Χ.) ή, σύμφωνα με άλλους, έως την εποχή του Ιουστινιανού (6^ος αι.). 

Η απέραντη Ανατολή γνώρισε τη χριστιανική θρησκεία μέσω της κυρίαρχης ελληνικής γλώσσας. Το ίδιο συνέβη και στη Δύση. Άλλωστε, τα ίδια τα κείμενα της Αγίας Γραφής είναι κατά βάση ελληνιστικά κείμενα, στα οποία βέβαια έχουν εισχωρήσει σημιτικά χαρακτηριστικά. Η ανάγκη υπεράσπισης της νέας θρησκείας έναντι των λογίων εθνικών, έργο που είχαν αναλάβει οι Απολογητές, οδήγησε στη χρήση μιας γλώσσας υψηλότερης με φιλοσοφική επιχειρηματολογία προκειμένου να πεισθούν οι μορφωμένοι. Αυτή ήταν η κλασική αττικίζουσα. Στη διάρκεια του 4^ου και 5^ου αι. την κοινή και ανεπιτήδευτη ελληνιστική γλώσσα διαδέχεται ένας εμφανής αττικισμός που επιχειρεί να προσδώσει στον χριστιανικό λόγο την αίγλη του αρχαίου ελληνικού. Επίσης, τα διάφορα θεολογικά ζητήματα που προκύπτουν αυτή την εποχή οδηγούν στη δημιουργία ενός υψηλού θεολογικού λόγου. Συμπερασματικά, η ελληνική χριστιανική γραμματεία χρησιμοποίησε τόσο την δημώδη ελληνιστική όσο και την αττικίζουσα γλώσσα με την ίδια άνεση και ευκολία.

ζωγραφική

Η περιοχή του Φαγιούμ είναι μια κοιλάδα πλούσια σε βλάστηση, 60 χιλ. νότια του Καΐρου, στη δυτική όχθη του Νείλου. Εκεί βρέθηκε μεγάλος αριθμός έγχρωμων πορτρέτων, όπως και σε άλλες περιοχές της Αιγύπτου, αλλά η περιοχή του Φαγιούμ έδωσε το όνομά της σε όλα. Πρόκειται για νεκρικά πορτρέτα, που τα περισσότερα είναι ζωγραφισμένα εκ του φυσικού, όταν βρισκόταν στη ζωή και μάλιστα αφού προηγουμένως έκανε τη σχετική προετοιμασία (χτενίσματα, κόμμωση, κοσμήματα, ένδυση) για να στηθεί μπροστά στον ζωγράφο και να αποθανατιστεί στην καλύτερή του ώρα. (Μερικά είναι ζωγραφισμένα μετά θάνατο, κατά τη διάρκεια της ταρίχευσης, η οποία κρατούσε 70 μέρες). Φρόντιζαν το πορτρέτο τους να γίνει όσο ήταν σε νεαρή κυρίως ηλικία, στη συνέχεια έμπαινε σε κάδρο και στόλιζε κάποιο δωμάτιο του σπιτιού τους. Όταν πέθαιναν, κατά τη φάση της ταρίχευσης, το τοποθετούσαν στο ύψος του προσώπου της μούμιας.

Τα πορτρέτα του Φαγιούμ καλύπτουν το χρονικό διάστημα των τριών πρώτων μεταχριστιανικών αιώνων, είναι μικρών διαστάσεων (περίπου 0,30 Χ 0,20 εκ.) και ζωγραφίζονταν πάνω σε ξύλινες επιφάνειες ή σε λινό ύφασμα.

Η ειδοποιός διαφορά ανάμεσα στα πορτρέτα του Φαγιούμ και στις κηρόχυτες εικόνες του Σινά είναι ότι τα πρώτα χρησιμοποιούν μοντέλο, ενώ οι εικόνες ακολουθούν την παράδοση και διαμορφώνουν την τυπολογία που θα σεβαστούν όλοι οι καλλιτέχνες στους μετέπειτα αιώνες. Η εικόνα, ως λατρευτικό αντικείμενο, είναι καλλιτεχνικό προϊόν προσευχής, υπηρετεί τη λατρεία, εκφράζει την πίστη και ερμηνεύει το δόγμα.

Αξιομνημόνευτη είναι η απάντηση του Ευσεβίου Καισαρείας στον Καρπιανό, όταν ο τελευταίος τον ρώτησε "πώς και με ποια θέματα πρέπει να διακοσμήσει ένα ναό”. Ο Ευσέβιος του απάντησε πως η εντοίχια διακόσμηση των χριστιανικών δογμάτων πρέπει να είναι έτσι ώστε ο πιστός να μπορεί να την διαβάζει και να διδάσκεται από αυτή.

πολιτιστική δημιουργία του Ισλάμ

Το Ισλάμ ανέπτυξε έναν εξαιρετικά δημιουργικό πολιτισμό. Η Βαγδάτη από τον 9^ο αι. έως και την πτώση της (1258) αναδείχθηκε σε ένα υψηλής ποιότητας πνευματικό κέντρο.

Οι μουσουλμάνοι έμαθαν ήδη από τον 8^ο αι. το μυστικό της κατασκευής του χαρτιού και σύντομα ανέπτυξαν βιοτεχνίες έκδοσης βιβλίων, όρος που διευκόλυνε τη διάδοση της γνώσης. Γρήγορα άρχισαν να ιδρύονται δημόσιες και ιδιωτικές βιβλιοθήκες στις μεγάλες πόλεις και στα κεντρικά τεμένη. Στη Βαγδάτη ο «Οίκος της Σοφίας» που ιδρύθηκε το 830, διέθετε δημόσια βιβλιοθήκη, μεγάλο μεταφραστικό τμήμα και αστεροσκοπείο.

Το πρώτο στάδιο της πολιτιστικής ανάπτυξης υπήρξε η προσοικείωση της ελληνικής φιλοσοφίας και επιστημονικής παραγωγής. Μεταφράστηκαν στην αραβική εκτός από φιλοσοφικά έργα και τα περισσότερα ελληνικά έργα ιατρικής, μαθηματικών και φυσικής. Οι μουσουλμάνοι διανοούμενοι μελέτησαν και επεξεργάστηκαν τα επιτεύγματα και άλλων πολιτισμένων λαών (Περσών, Ινδών). Η υιοθέτηση του μηδενός και των δεκαδικών αριθμών από την ινδική μαθηματική σκέψη κατέστησε δυνατή τη μεγάλη εξέλιξη των μαθηματικών. Οι Άραβες θεμελίωσαν την άλγεβρα, την αναλυτική γεωμετρία και τη σφαιρική τριγωνομετρία. Συνέβαλαν αποφασιστικά στην πρόοδο της αστρονομίας και δημιούργησαν ειδικά όργανα για μελέτη των ουρανίων σωμάτων και φαινομένων.

Μουσουλμάνοι επιστήμονες ανέπτυξαν τη γεωγραφία και τη χαρτογραφία. Εργάστηκαν παραγωγικά στην περιοχή της οπτικής, εισήγαγαν το εκκρεμές και ανακάλυψαν διάφορες χημικές ουσίες, όπως το νιτρικό και θειϊκό οξύ.  Δημιούργησαν σπουδαίες ιατρικές σχολές και νοσοκομεία (το περίφημο της Δαμασκού).

Παράλληλα με τις θετικές επιστήμες αναπτύχθηκαν και διάφοροι κλάδοι της φιλολογίας με έργα γλωσσολογικά, γραμματικά, ιστορικά, ως και λεξικά, εγκυκλοπαίδειες και διάφορες ανθολογίες. Η ποίηση άκμασε εξαιρετικά στην Περσία και στους κύκλους των σούφι.

Η μεγάλη αντίθεση του Κορανίου προς την ειδωλολατρία επηρέασε σοβαρά τη μουσουλμανική τέχνη ωθώντας την στην καλλιέργεια μιας ειδικής αισθητικής δυναμικών και αρμονικών σχημάτων και γραμμών. Πρόκειται για μια τάση που δέσποσε τόσο στη διακοσμητική γων χώρων, όσο και στην ταπητουργία που καλλιεργήθηκε με εξαιρετική ευαισθησία και δεξιοτεχνία.

Κέντρο της ισλαμικής τέχνης υπήρξαν τα τεμένη. Σε κάθε εποχή και χώρα οι μουσουλμάνοι ηγεμόνες φρόντιζαν για την ανέγερση μεγαλοπρεπών κτιρίων για την κοινή προσευχή. Η μουσουλμανική αρχιτεκτονική οφείλει πολλά στη βυζαντινή παράδοση. Στον εσωτερικό ωστόσο διάκοσμο ανέπτυξε ιδιαίτερα χαρακτηριστικά με την καλλιέργεια της καλλιγραφίας και των αραβουργημάτων, τα οποία έφτασαν σε καλλιτεχνικά ύψη. Ένα από τα παλιότερα και περιφημότερα μουλμανικά ιερά είναι το τέμενος του Ομάρ (ή τέμενος του Βράχου) στην Ιερουσαλήμ που σχεδιάστηκε από Έλληνα αρχιτέκτονα, θεμελιώθηκε το  687 και συμπληρώθηκε το 691. Επίσης εξαίσιο είναι και το τέμενος της Κόρδοβας, που ανεγέρθηκε τον 8^ο αι.

Εκτός από τα αρχιτεκτονικά έργα, τη διακοσμητική χώρων, τη ζωγραφική και τη γλυπτική (κυρίως ανάγλυφα), εξαιρετικά δημιουργήματα έδωσε το Ισλάμ και στις περιοχές της υφαντουργίας, της μεταλλουργίας, της κεραμεικής, της υαλουργίας, της ξυλογλυπτικής, της βιβλιοδεσίας, της σμαλτοτεχνίας. Επώνυμοι και ανώνυμοι καλλιτέχνες εξαιρετικά εμπνευσμένοι πρόσφεραν ό,τι καλύτερο διέθεταν για να τιμήσουν την απόλυτη ωραιότητα και να διευκολύνουν την ανάταση των πιστών στις σφαίρες του Θείου.

Όσο κι αν τα συστατικά του ισλαμικού πολιτισμού προέρχονται από διάφορες κατευθύνσεις, έχουν συνδυάσει αρμονικά σε μια ενότητα και έχουν αναπτυχθεί με σφρίγος και ιδιοφυΐα. Όλη αυτή η σύνθεση, η συνοχή και η δημιουργική της ορμή φέρει τη σφραγίδα του Ισλάμ και πάλλεται από τους κραδασμούς του πιστεύω του.

από την εκκλησία του Δήμου στην Εκκλησία του Χριστού

Η πρώτη κοινότητα των μαθητών του Χριστού εμφανίζεται στην ιστορία με το όνομα εκκλησία. Με τη λέξη αυτή δηλώνει την ταυτότητά της και την αλήθεια της.

Εκκλησία (από το ρήμα εκ-καλώ) σημαίνει τη σύναξη που είναι αποτέλεσμα μιας κλήσης – πρόσκλησης. Είναι συναγωγή – συνάθροιση κεκλημένων. Οι πρώτοι μαθητές του Χριστού έχουν τη συνείδηση ότι είναι «κλητοί» - καλεσμένοι από αυτόν σε μια συνάθροιση ενότητας, σε μια εκκλησία. Όχι πιστοί μιας καινούργιας «θρησκείας», ούτε οπαδοί μιας καινούργιας ιδεολογίας ή κοινωνικής διδαχής. Αυτό που τους ενώνει δεν είναι η αποδοχή κάποιων θεωρητικών «αρχών» ή «αξιών», αλλά η αποδοχή της κλήσης που αλλάζει ριζικά τη ζωή τους […] Ζουν ως εκκλησία, ως ενιαίο σώμα ζωής, κοινωνούν τη ζωή ως «αδελφοί» -όπως τα αδέλφια που αντλούν την ύπαρξή τους από την ίδια μήτρα- είναι «μέλη» ενός οργανικού ζωντανού «σώματος».

Η πρώτη ήδη έκφραση οργανώσεως της Εκκλησίας στα Ιεροσόλυμα μετά την Ανάληψη του Ιησού Χριστού γίνεται με βάση τα ελληνικά πρότυπα. Η εκλογή του Ματθία στη θέση του Ιούδα ως δωδέκατου αποστόλου γίνεται με κλήρωση κατά τον ίδιο τρόπο που προβλέπει το αθηναϊκό πολίτευμα, όπως το παραδίδει ο Αριστοτέλης: από έναν αριθμό υποψηφίων (Ιούστος και Ματθίας) εκλέγεται με κλήρο ο ένας. Αυτό ονομαζόταν στην ελληνική πολιτική ζωή «κλήρωσις εκ προκρίτων» […]

Και πρώτα μια γρήγορη εξέταση της σημασίας του όρου «εκκλησία», τον οποίο διάλεξε ο Χριστιανισμός για να δηλώσει την ιστορική υπόστασή του, υπενθυμίζει και πάλι την πολιτική ζωή των Ελλήνων. Η λέξη «εκκλησία», τόσο γνωστή στην αρχαία ελληνική γραμματεία, σημαίνει την επίσημη και κατά τακτά διαστήματα συνέλευση των πολιτών μιας πόλεως, για να λάβουν σοβαρές αποφάσεις. Με την έννοια αυτή χρησιμοποιείται ο όρος εκκλησία πολλές φορές στην Παλαιά και στην Καινή Διαθήκη […] Η γενική που συνοδεύει τη λέξη εκκλησία: «εκκλησία του Θεού» ή «εκκλησία του Χριστού» δηλώνει ότι η πηγή του δικαίου στην περίπτωση αυτή δεν είναι ο δήμος, η ίδια δηλαδή η εκκλησία, αλλά ο Θεός […] Όλες λοιπόν οι εξουσίες προέρχονται από εκεί και όχι από τον λαό […] Έτσι οι πρώτοι χριστιανοί πίστευαν ότι το «πολίτευμά» τους –το δίκαιο δηλαδή που τους δίνει υπόσταση και ταυτότητα με δικαιώματα και καθήκοντα στη ζωή τους- δεν βρίσκεται στον κόσμο αυτό: «ημών γαρ το πολίτευμα εν ουρανοίς υπάρχει». 

ναοδομία σε Ανατολή και Δύση

από τους διωγμούς στην ανεξιθρησκία

Γ.Από τους διωγμούς και το μαρτύριο στη δικαίωση των Χριστιανών

και την ανεξιθρησκία (ελευθερία επιλογής πίστης και θρησκείας)

α. ALEΞΑΜΕΝΟC CΕΒΕΤΕ ΘΕΟΝ

 Στα ανάκτορα του Παλατίνου λόφου της Ρώμης, σε θάλαμο που οι αρχαιολόγοι χαρακτηρίζουν ως στρατώνα της ανακτορικής φρουράς ή σχολείο όπου φοιτούσαν έφηβοι ευγενών οικογενειών, βρέθηκε ακιδογράφημα πάνω σε τοίχο που χρονολογείται λίγο μετά το 200 μ.Χ. Παριστάνει έναν σταυρωμένο ιπποκέφαλο άντρα με συνοδευτική επιγραφή. Προφανώς ο Αλεξάμενος είναι χριστιανός ρωμαίος στρατιώτης ή φοιτητής, ελληνικής καταγωγής, καθώς το όνομα Αλεξάμενος είναι μακεδονικό. Αυτός που χάραξε την επιγραφή ήθελε να γελοιοποιήσει τον Αλεξάμενο.

β. Ο ιστορικός Σουητώνιος (69/75 – 130 μ.Χ.) για τους διωγμούς

•  για τον Κλαύδιο (41-54 μ.Χ.): «Εξόρισε από τη Ρώμη τους Ιουδαίους, διότι έκαναν συνεχώς ταραχές με υποκινητή τον Χριστό.» (Σουητώνιος, Βίος Κλαυδίου)

•  για τον Νέρωνα (54-68 μ.Χ.): «Τσάκισε τους χριστιανούς με θανατικές καταδίκες, μια ράτσα ανθρώπων που ανήκαν σε μια νέα και κακοποιό δεισιδαιμονία.» (Σουητώνιος, Βίος Νέρωνα)

γ. ΔΙΩΓΜΟΙ και ΜΑΡΤΥΡΕΣ: παρουσίαση διαφάνειες 9-17 [μουσική υπόκρουση: «Πού πας καραβάκι;»]

1. Σημείωσε χαρακτηριστικές 3 σκηνές από την παρουσίαση που σου έκαναν εντύπωση.
2. Πώς εξηγείς το γεγονός ότι οι μάρτυρες άντεξαν σε τόσο φρικτά βασανιστήρια (μαρτύρια);
3. Βλέποντας τις σκηνές από την παρουσίαση, ποιο περιεχόμενο αποκτούν πλέον οι λέξεις «μαρτύριο» και «μάρτυρας»;	Μαρτύριο σημαίνει να: ................................................. ..............................................................................
	Μάρτυρας είναι αυτός που: ............................................ ..............................................................................
4. Σε κάποιες παραστάσεις η εκκλησία εικονίζεται σαν ένα καράβι. Άκουσε πάλι το τραγούδι «Πού πας, καραβάκι, με τέτοιον καιρό;» και φτιάξε τις δικές σου μεταφορές, προσπαθώντας να συνδέσεις τις υπογραμμισμένες λέξεις με στιγμές από την πορεία της εκκλησίας την περίοδο των διωγμών.	Πού πας, καραβάκι[1], με τέτοιον καιρό; Σε μάχεται η θάλασσα[2], δεν τη φοβάσαι; Άνεμοι σφυρίζουν[3] και πέφτει νερό, πού πας, καραβάκι, με τέτοιον καιρό; «Για χώρα πηγαίνω πολύ μακρινή[4]. Θα φέξουνε φάροι[5] πολλοί να περάσω. Βοριάδες, νοτιάδες θα βρω, μα θα φτάσω με πρίμο αγεράκι, μ’ ακέριο πανί.» Κι οι κάβοι[6] αν σου στήσουν τη νύχτα καρτέρι; Απάνω σου αν πέσει το κύμα θεριό[7] και πάρει τους ναύτες και τον τιμονιέρη; Πού πας, καραβάκι, με τέτοιον καιρό;	[1] εκκλησία [2] [3] [4] [5] [6] [7]

στ. Το Διάταγμα των Μεδιολάνων (313 μ.Χ.)

«Εγώ, ο Αύγουστος Κωνσταντίνος, κι εγώ, ο Αύγουστος Λικίνιος, αποφασίσαμε να δώσουμε και στους χριστιανούς και σε όλους την ελευθερία να ακολουθήσουν όποια θρησκεία θέλουν. […] Τώρα ελεύθερα και απλά μπορεί καθένας από εκείνους που πρεσβεύουν τη θρησκεία των χριστιανών να τη διατηρεί χωρίς καμιά ενόχληση […] Έχει δοθεί η εξουσία αυτή και σε όσους άλλους θέλουν να ακολουθούν τη λατρεία και θρησκεία της αρεσκείας τους, κατά τρόπον ώστε να μπορεί καθένας να προτιμά και να υπηρετεί οποιανδήποτε θρησκεία θέλει. Αυτό γίνεται, για να μη φαίνεται ότι κάποια λατρεία ή θρησκεία μειώνεται στο ελάχιστο από εμάς.»

[Ευσέβιος, Εκκλησιαστική Ιστορία Χ, 5, 1-14]

ΕΡΓΑΣΙΑ ΓΙΑ ΤΟ ΣΠΙΤΙ

α. Στο 1ο φύλλο εργασίας το «καραβάκι» και το ταξίδι του στη μανιασμένη θάλασσα συνδέθηκε με το πέρασμά σου σε ένα νέο κύκλο ζωής, το Γυμνάσιο. Τι έμαθες, κυρίως για το «πώς πρέπει να αντιμετωπίζουμε τις δυσκολίες που εμφανίζονται κάθε φορά που περνάμε σε ένα νέο κύκλο στη ζωή μας», από την πορεία της εκκλησίας στα πρώτα της βήματα;

β. Ποια ή ποιος θέλει να ψάξει πληροφορίες για τη ζωή και το έργο του άγιου Παχώμιου και του  Μεγάλου Βασιλείου και να τις παρουσιάσει στο επόμενο μάθημα;

ο Απόστολος Παύλος και οι εθνικοί

Β. Η συμβολή του Αποστόλου Παύλου και οι περιοδείες του.

Η μετάδοση του Χριστιανισμού στον εθνικό κόσμο.

 α.Πρέπει να απαντήσουμε στο ερώτημα: «Ποια ήταν η συμβολή του αποστόλου Παύλου στο γεγονός της τεράστιας [i] εξάπλωσης και [ii] επιρροής του Χριστιανισμού σε όλο τον κόσμο;» Διαβάστε τα παρακάτω κείμενα χωρισμένοι σε 4 ομάδες (κείμενα 1 και 2 οι ομάδες Ι & II, κείμενα 3 και 4 οι ομάδες ΙIΙ & IV) και προσπαθήστε να απαντήσετε στην ερώτηση στο τέλος του πίνακα, βρίσκοντας στοιχεία μέσα από το κείμενο.

[αν έχετε άγνωστες λέξεις ή δεν καταλαβαίνετε κάτι στα κείμενα, ρωτάτε χωρίς να διστάσετε!]

ΟΜΑΔΕΣ Ι & II- Η ζωή και η προσωπικότητα του αποστόλου Παύλου

1. Ο Παύλος για τη ζωή του πριν τη μεταστροφή του [Φιλ 3, 5-6] «Γεννήθηκα Ισραηλίτης από τη φυλή Βενιαμίν, Εβραίος γέννημα θρέμμα. Ως προς την εξήγηση του Νόμου ανήκα στους Φαρισαίους, με ζήλο κατεδίωκα την εκκλησία κι ήμουν άμεμπτος σε ό,τι αφορά την τήρηση του Νόμου.»

2. Η μεταστροφή του Αποστόλου Παύλου [Πραξ 22, 4-16] «Την πίστη των χριστιανών την κατεδίωξα μέχρι θανάτου, συλλαμβάνοντας και κλείνοντας στις φυλακές άντρες και γυναίκες, όπως μπορεί να μαρτυρήσει και ο Αρχιερέας και όλο το Μέγα Συνέδριο. Από αυτούς πήρα και επιστολές συστατικές για τους αδελφούς μας τους Ιουδαίους στη Δαμασκό και πήγαινα να φέρω στην Ιερουσαλήμ δεμένους και τους εκεί χριστιανούς για να τιμωρηθούν. Καθώς πήγαινα και πλησίαζα  στη Δαμασκό, ξαφνικά κατά το μεσημέρι άστραψε γύρω μου δυνατό φως από τον ουρανό. Έπεσα στη γη κι άκουσα μια φωνή που μου έλεγε: «Σαούλ, Σαούλ, γιατί με καταδιώκεις;» Κι εγώ απάντησα: «Ποιος είσαι, Κύριε;» Η φωνή μού είπε: «Εγώ είμαι ο Ιησούς ο Ναζωραίος, που εσύ τον καταδιώκεις». Όσοι ήταν μαζί μου είδαν το φως και φοβήθηκαν∙ δεν άκουσαν όμως τη φωνή εκείνου που μιλούσε. Εγώ είπα: «Τι να κάνω, Κύριε;» Τότε ο Κύριος μού απάντησε: «Σήκω και πήγαινε στη Δαμασκό. Εκεί θα μάθεις όλα όσα σου όρισε ο Θεός να κάνεις». Καθώς δεν έβλεπα από τη λαμπρότητα του φωτός εκείνου, μ’ έπιασαν από το χέρι αυτοί που ήταν μαζί μου και με οδήγησαν στη Δαμασκό. Εκεί ζούσε κάποιος Ανανίας, άνθρωπος που ακολουθούσε πιστά όσα λέει ο Μωσαϊκός Νόμος, και τον τιμούσαν όλοι οι Ιουδαίοι που κατοικούσαν στη Δαμασκό. Αυτός ήρθε να με συναντήσει, στάθηκε μπροστά μου και μου είπε: «Σαούλ, αδελφέ μου, απόκτησε πάλι το φως σου». Κι εγώ την ίδια στιγμή βρήκα το φως μου και τον κοίταξα. Κι αυτός μου είπε: «Ο Θεός των πατέρων μας σε διάλεξε να γνωρίσεις το θέλημά του, να δεις εκείνον που το εκπλήρωσε και να ακούσεις τη φωνή από το ίδιο του το στόμα. Γιατί εσύ θα γίνεις μάρτυράς του, και θα μαρτυρήσεις σε όλους τους ανθρώπους αυτά που είδες και άκουσες. Και τώρα, τι καθυστερείς,σήκω και βαφτίσου και ομολόγησε ότι αυτός είναι ο Κύριος, για να καθαριστείς από τις αμαρτίες σου.»

Καταγράψτε τις κρίσιμες στιγμές της ζωής του αποστόλου Παύλου, συμπληρώνοντας τις φράσεις:  α. Γεννήθηκα: ....................................................................................... β. Ανήκα: ......................................................................................................... γ. Κατεδίωκα: ................................................................................................... δ. Πηγαίνοντας στη Δαμασκό: ................................................................................ ....................................................................................................................... ....................................................................................................................... ε. Ο Ανανίας μου είπε: ......................................................................................... ....................................................................................................................... .......................................................................................................................

¹⁴Αυτός (ο Χριστός) πραγματικά είναι για μας η ειρήνη. Αυτός έκανε τους δύο αντιμαχόμενους κόσμους ένα λαό και γκρέμισε με τον σταυρικό του θάνατο ό,τι σαν τείχος τούς χώριζε και προκαλούσε έχθρα μεταξύ τους. ¹⁵Κατήργησε δηλαδή τον ιουδαϊκό νόμο των εντολών και των διατάξεων, για να δημιουργήσει με το έργο του από τα δύο εχθρικά μέρη (από τους Ιουδαίους και τους εθνικούς) μία νέα ανθρωπότητα, φέρνοντας την ειρήνη.

²⁶Είστε, λοιπόν, όλοι παιδιά του Θεού, αφού πιστεύετε στον Ιησού Χριστό. ²⁷Κι αυτό, γιατί όσοι βαφτιστήκατε στο όνομα του Χριστού, έχετε ντυθεί το Χριστό. ²⁸Δεν υπάρχει πια Ιουδαίος και ειδωλολάτρης, δεν υπάρχει δούλος και ελεύθερος, δεν υπάρχει άντρας και γυναίκα· όλοι σας είστε ένας, χάρη στον Ιησού Χριστό. 

Γράψτε τα βασικά σημεία του κηρύγματος του αποστόλου Παύλου, συμπληρώνοντας τις φράσεις: 3α. Ο Χριστός είναι: ............................., γιατί ...................................................... 3β. Ο Χριστός γκρέμισε: ................................................................................. . Με ποιον τρόπο; ...................................................................................................... 3γ. Ο Χριστός δημιούργησε: .................................................................................. 4δ. Οι Χριστιανοί είναι: ..................................................., γιατί; ............................. 4ε. Ανάμεσα στους Χριστιανούς δεν υπάρχει η διάκριση σε:......................................................... ........................................................, αλλά όλοι είναι: .................................................. χάρη στον: .................................

ο Χριστιανισμός ως επίσημη θρησκεία

iv. O Χριστιανισμός ως επίσημη θρησκεία της βυζαντινής αυτοκρατορίας

ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΟ ΥΛΙΚΟ

Ο Μέγας Θεοδόσιος (379-395) – η ανακήρυξη του Χριστιανισμού ως επίσημης θρησκείας του κράτους

Ο Μέγας Θεοδόσιος), μόλις ανέβηκε στο θρόνο ανακήρυξε τον Χριστιανισμό ως την επίσημη θρησκεία του κράτους, όρισε την ειδωλολατρία ως «εθνική δεισιδαιμονία», έκλεισε την φιλοσοφική σχολή της Αθήνας, διέταξε την κατεδάφιση ή το σφράγισμα εθνικών ιερών και υπέγραψε την απαγόρευση των θυσιών (με ποινή θανάτου) και των επισκέψεων σε εθνικούς ναούς.   

Βασική μέριμνα του Θεοδοσίου ήταν η αντιμετώπιση των αιρετικών, όσων δηλαδή διαφωνούσαν με τις αποφάσεις της Α΄ Οικουμενικής Συνόδου (325). Στην εποχή του υπήρχαν περισσότεροι από εκατό νόμοι εναντίον των αιρέσεων και των αιρετικών. Μέσα σε ένα τέτοιο κλίμα έλλειψης ανεκτικότητας που διαρκώς αυξανόταν, το 392 καταστράφηκε ο μεγάλος ναός του Σέραπι στηνΑλεξάνδρεια της Αιγύπτου και παρουσιάστηκαν φαινόμενα οχλοκρατικής βίας εναντίον των μη χριστιανών. Μεταξύ 392 και 394 με νέα διατάγματα ενίσχυσε και άλλο τη θέση του Χριστιανισμού στην αυτοκρατορία.

ΚΕΙΜΕΝΟ

Ένα διάταγμα του Θεοδοσίου κατά των ειδωλολατρών

Κανένας απολύτως, από οποιαδήποτε τάξη ανθρώπων προέρχεται, είτε έχει κάποια εξουσία είτε κατέχει κάποιο τιμητικό αξίωμα είτε κατάγεται από ισχυρό γένος είτε συμβαίνει να είναι ταπεινός από καταγωγή και να μην ανήκει σε κάποια ευγενή οικογένεια, να μη σφάζει αθώα ζώα σε καμιά πόλη για να τα προσφέρει θυσία σε αναίσθητα είδωλα, ούτε με φωτιά μυστικού εξαγνισμού να τιμά τον εφέστιο θεό, ούτε να κάνει σπονδές με ανόθευτο κρασί, ούτε να λατρεύει τους σπιτικούς θεούς με αρώματα, ούτε να τους ανάβει ιερή φωτιά και να βάζει επάνω λιβανωτά κι ούτε να κρεμάει γιορταστικά στεφάνια. Γιατί, αν κάποιος τολμήσει να θυσιάσει σφάγιο ή να κάνει μαντική με τα έντερα σφαγμένου ζώου, να θεωρηθεί παραδειγματικά ένοχος εσχάτης προδοσίας, να φορτωθεί με όλες τις βαριές κατηγορίες και να καταδικαστεί ανάλογα, ακόμη κι αν δεν επιδίωξε κάτι εναντίον της ζωής των ηγεμόνων. Για τη βαρύτητα του εγκλήματος είναι αρκετή η ίδια του η φύση, το ότι δηλαδή επιχειρείται με αυτό η κατάλυση των νόμων […].

Εργασία ανά θρανίο

Αφού διαβάσετε προσεκτικά το πληροφοριακό υλικό και το κείμενο: σκεφτείτε, γράψτε, συζητήστε και μοιραστείτε ιδέες και προβληματισμούς γύρω από ζητήματα που δημιουργήθηκαν με την αναγνώριση του Χριστιανισμού ως επίσημης θρησκείας της βυζαντινής αυτοκρατορίας. 

Εργασία σε ομάδες

Αφού κοιτάξετε προσεκτικά την εικόνα, κάντε έναν κατάλογο από 10 λέξεις ή φράσεις σχετικά με οποιαδήποτε όψη ή πτυχή της και ανακοινώστε τες στην τάξη.

Στη συνέχεια, στην ολομέλεια της τάξης, εκτιμήστε, υποστηρίξτε και αναρωτηθείτε για τις παρατηρήσεις που καταγράφηκαν.  

οι ναοί της νέας θρησκείας

ΙΙ. Η Εκκλησία ανοίγεται και εξαπλώνεται

ΤΑΞΗ: Α΄ Γυμνασίου

ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ:  Μεγαλώνουμε και αλλάζουμε

ΒΑΣΙΚΟ ΘΕΜΑ: ΙΙ.  Η Εκκλησία ανοίγεται και εξαπλώνεται

iii.  Οι ναοί της νέας θρησκείας: Από τις κατακόμβες και τα οικήματα στην ανέγερση μεγαλόπρεπων βασιλικών

ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΟ ΥΛΙΚΟ

Οι Κατακόμβες

Οι πρώτοι χριστιανοί έθαβαν τους νεκρούς τους στα δημόσια νεκροταφεία. Από τα μέσα του 2ου μ.Χ. αι. υπήρχε η δυνατότητα για την υπόγεια ταφή των νεκρών χριστιανών στις κατακόμβες, υπόγειους δηλαδή τόπους ταφής νεκρών.  Οι κατακόμβες ήταν υπόγειες σήραγγες σε μορφή λαβύρινθου, που μπορούσαν να φτάνουν σε μήκος πολλών χιλιομέτρων. Στους πορώδεις τοίχους των διαδρόμων είχαν δημιουργηθεί ορθογώνια κοιλώματα για την τοποθέτηση των νεκρών. Επίσης, υπήρχαν μεγαλύτερα κοιλώματα με καμάρα στο πάνω μέρος ή και ολόκληρα δωμάτια που χρησίμευαν ως οικογενειακοί τάφοι, διακοσμημένοι με τοιχογραφίες. Στη διάρκεια των διωγμών και καθώς ο Χριστιανισμός αντιμετωπιζόταν σαν μια παράνομη δεισιδαιμονία, οι χριστιανοί άρχισαν να καταφεύγουν στις κατακόμβες (επειδή ως τόποι ταφής θεωρούνταν ιεροί και απαραβίαστοι) για να  συγκεντρώνονται, να θάβουν τους μάρτυρες, να τελούν τη Θεία Ευχαριστία και να ακούν το κήρυγμα. Στις κατακόμβες, οι πρώτοι χριστιανοί καλλιτέχνες άρχισαν να δημιουργούν απεικονίσεις επιδιώκοντας να εκφράσουν την πίστη τους και όχι απλώς να διακοσμήσουν τους υπόγειους τάφους. Σε πρώτη φάση  χρησιμοποιούν συμβολικά θέματα και αλληγορίες που συγκαλύπτουν τις ιδέες της διωκόμενης θρησκείας. Τέτοια σύμβολα είναι ο ιχθύς, το παγώνι, το περιστέρι, η άγκυρα, η ναυς, το Α και το Ω, το πτηνό φοίνικας, ο Ορφέας, η δεόμενη ψυχή. Στη συνέχεια, έχουμε και θέματα από την Παλαιά Διαθήκη (οι πρωτόπλαστοι, ο Νώε, η θυσία του Αβραάμ, οι τρεις παίδες εν καμίνω, ο προφήτης Ιωνάς στη θάλασσα κ.ά.) καθώς και από την Καινή Διαθήκη (ο καλός ποιμένας, ο αμνός, η προσκύνηση των Μάγων, ο εν Κανά γάμος κ.ά.).  Καθώς οι καλλιτέχνες ενδιαφέρονταν για άλλα πράγματα πέρα από την εγκόσμια ομορφιά, τα απλά και ελλειπτικά έργα τους χαρακτηρίζονται από ελευθερία  και δίνουν την αίσθηση ενός κόσμου όπου δεν υπάρχει θάνατος.  

       Στη Ρώμη έχουν ανακαλυφθεί περισσότερες από 60 κατακόμβες. Στην Ελλάδα, σπουδαίες είναι οι κατακόμβες της Μήλου.

Χώροι Λατρείας μέχρι το Διάταγμα των Μεδιολάνων (313 μ. Χ.)

Οι διωκόμενοι χριστιανοί έπρεπε να βρουν ειδικούς χώρους συγκέντρωσης. Αρχικά συγκεντρώνονταν στις ιδιωτικές κατοικίες των πλουσιότερων. Από το τέλος του 2ου αιώνα έχουμε κτίρια που κατασκευάζονται για αυτό το σκοπό. Ονομάζονται ευκτήριοι οίκοι,εκκλησίες, οίκοι Θεού και οίκοι Κυρίου.

Η παλαιότερη μορφή οίκου-εκκλησίας που έχει ανακαλυφθεί βρίσκεται στην  ελληνιστική πόλη Δούρα Ευρωπό που βρίσκεται στη Συρία, στη δεξιά όχθη του ποταμού Ευφράτη.  Η κατασκευή αυτού του οίκου-εκκλησίας τοποθετείται γύρω στο 230 μ.Χ.  Περιλαμβάνει ένα μεγάλο χώρο για το κήρυγμα και τις αγάπες και ένα μικρότερο βαπτιστήριο. Οι τοιχογραφίες απεικονίζουν τον Καλό Ποιμένα, τη Θεραπεία του Παραλυτικού και τον Χριστό με τον Πέτρο να περπατούν στην Θάλασσα. 

Εργασία στην τάξη

Συλλογικός ρόλος:  Αφού χωριστείτε σε ομάδες, προετοιμάστε το ρόλο σας. Μία ομάδα υποδύεται χριστιανούς που καταφεύγουν στις κατακόμβες, ενώ μια άλλη ομάδα χριστιανούς που επισκέπτονται έναν λαμπρό ναό που κτίστηκε από τον Μ. Κωνσταντίνο (π.χ. Αγίων Αποστόλων).

Στη συνέχεια, συζητήστε τα συναισθήματα και τις διαθέσεις τόσο των προσώπων που υποδυθήκατε όσο και αυτά των προσώπων της άλλης ομάδας.