Διασπάσεις στον σύγχρονο Ιουδαϊσμό

Διασπάσεις στον σύγχρονο Ιουδαϊσμό

Σαμαρείτες

Ο κατευθείαν δρόμος μεταξύ Ιουδαίας και Γαλιλαίας περνούσε μέσα στη Σαμάρεια, βόρεια της Ιουδαίας. Και όμως κανένας Ιουδαίος ή Γαλιλαίος δεν έπαιρνε ποτέ το δρόμο αυτό.

Οι Σαμαρείτες δεν ήταν γνήσιοι Ισραηλίτες, αλλά λαός μεικτός από Εβραίους και ξένους. Μετά τις καταστροφές του βασιλείου του Ισραήλ—πρώτα στα 722 και αργότερα πάλι στα 587 π.Χ.— και την αιχμαλωσία των Εβραίων στη Βαβυλώνα, οι βασιλείς της Ασσυρίας, για να συνοικίσουν πάλι την ερημωμένη χώρα της Σαμάρειας, επέτρεψαν σε πολλούς Εβραίους να επιστρέψουν στον τόπο τους, κι έστειλαν από τη Μεσοποταμία μετοίκους, που ανακατώθηκαν με τα λείψανα των Εβραίων που είχαν μείνει στη Σαμάρεια.

Από το ανακάτωμα αυτό των διαφόρων φυλών, όσο και από τη μακρινή τους διαμονή στη Βαβυλώνα, οι Σαμαρείτες είχαν χάσει πολλή από την αποκλειστικότητα των άλλων Εβραίων, και είχαν φέρει στον τόπο τους συνήθειες ξένες, που ερέθιζαν και εξόργιζαν τους ομόθρησκούς των. Όλες οι άλλες φυλές της Παλαιστίνης τους περιφρονούσαν και τους μισούσαν τόσο, ώστε Ιουδαίοι και Γαλιλαίοι, πηγαίνοντας οι μεν στους δε, προτιμούσαν να κάνουν μεγάλο αλλόγυρο και να περάσουν από την Περαία, πέρα από τον Ιορδάνη, παρά να διαβούν από τη Σαμάρεια.

Άλλωστε, το μίσος αυτό κρατούσε από μακρύτερα ακόμα, από το σχίσμα που, κατά το 975 π.Χ., χώρισε τις δέκα φυλές του Ισραήλ και χάλασε την ενότητα του βασιλείου του Δαυίδ.

Και όμως, με όλες τις ξένες επιδρομές, η αρχική θρησκεία του Μωυσή, η καθαρή Ιουδαϊκή μονοθεΐα, είχε επικρατήσει αγνή στους Σαμαρείτες, οι οποίοι όμως εκτός από τα βιβλία του Μωυσή (την Πεντάτευχο) δεν εδέχουνταν άλλα ιερά βιβλία της Παλαιάς Διαθήκης. Γι' αυτό οι άλλοι Εβραίοι δεν τους αναγνώριζαν για δικούς τους, δεν τους δέχουνταν ως ομόφυλους και ομόθρησκους· με αποστροφή τους έλεγαν Σαμαρείτες και Χουθαίους, και τους περιφρονούσαν τόσο, που ούτε νερό δεν καταδέχουνταν να πάρουν από Σαμαρείτη, ούτε να του μιλήσουν, ακόμα λιγότερο να του ζητήσουν τίποτε.

— Ψωμί παρμένο από Σαμαρείτη γίνεται χοίρος, έλεγαν οι Ιουδαίοι, στους οποίους η θρησκεία απαγόρευε το χοιρινό κρέας.

Η μεγαλύτερη βρισιά για ένα Ιουδαίο ήταν να τον πεις Σαμαρείτη. Ιουδαίος ή Γαλιλαίος που είχε σχετισθεί με Σαμαρείτη θεωρούνταν μολυσμένος, και έπρεπε να καθαριστεί με νηστείες και προσευχές πριν επιστρέψει στους συντοπίτες του. Η περιφρόνηση των Φαρισαίων για τους Σαμαρείτες πήγαινε ως πέρα από το θάνατο· ενώ αυτοί πίστευαν στην ανάσταση, την αρνούνταν για τους Σαμαρείτες, τόσο τους θεωρούσαν καταραμένους από το Θεό.

Όταν στα 516 π.Χ. ξαναχτίστηκε ο ναός της Ιερουσαλήμ, που τον είχαν καταστρέψει οι Βαβυλώνιοι στα 887, οι Σαμαρείτες θέλησαν και αυτοί να συνδράμουν αλλά οι Ιουδαίοι με φθόνο και περιφρόνηση τους αρνήθηκαν το δικαίωμα αυτό. Οι Σαμαρείτες δεν το ξέχασαν, και, δυο αιώνες αργότερα, με την άδεια του Αλεξάνδρου του Μεγάλου, έχτισαν και αυτοί έναν ιερό ναό απάνω στο βουνό Γαριζίν.

Αυτό θεωρήθηκε ιεροσυλία από τους Ιουδαίους, που εννοούσαν να υπάρχει ένας και μόνον ιερός ναός, ο ναός του Σολομώντος στην Ιερουσαλήμ, και το μίσος τους αύξησε ακόμα περισσότερο.

Στα 128 π.Χ. καταστράφηκε ο ναός του Γαριζίν από το βασιλέα των Ιουδαίων, τον Ιωάννη τον Τρκανό, από το γένος των Μακκαβαίων. Αλλά οι Σαμαρείτες εξακολουθούσαν να θεωρούν τα ερείπιά του βωμό της θρησκείας τους, και το Γαριζίν έμεινε ιερό βουνό.

Ο Ιησούς, που δε συμμερίζουνταν καθόλου το αδικαιολόγητο μίσος των συντοπιτών του για τους Σαμαρείτες, από τη βόρεια Ιουδαία όπου βρίσκουνταν, τράβηξε κατά τη Γαλιλαία, περνώντας από τη Σαμάρεια.

Φιλελεύθεροι και Ορθόδοξοι στον σύγχρονο Ιουδαϊσμό

Η ποικιλία των νέων δογμάτων (Συντηρητικοί, Φιλελεύθεροι και Μεταρρυθμιστές) ξεκίνησε μόλις τον 19ο αι. Ο Ορθόδοξος Ιουδαϊσμός δεν αποδέχτηκε ποτέ τα νέα δόγματα σαν νόμιμες εκφράσεις του Ιουδαϊσμού, ωστόσο δεν διέθετε την ισχύ να ενισχύσει την απόρριψή τους.

Ο Ορθόδοξος Ιουδαϊσμός για τη γυναίκα

Αν ένας άντρας και μια γυναίκα πνίγονται σ’ ένα ποτάμι, πρώτα θα σώσουν τον άντρα - 'ο οποίος είναι υποχρεωμένος να εκτελεί περισσότερες εντολές' - ενώ 'η σοφία μιας γυναίκας βρίσκεται μόνο στη βελόνα'. Μάλιστα, 'τα λόγια της Τορά είναι προτιμότερο να καούν παρά να δοθούν στις γυναίκες'.

[…]Ένας άντρας πρέπει καθημερινά να λέει τρεις ευχαριστίες κατά τη διάρκεια της πρωινής προσευχής: Να ευχαριστεί τον Θεό που δεν τον έκανε αλλόθρησκο, που δεν τον έκανε γυναίκα και που δεν τον έκανε αδαή. Εξάλλου, δεν είναι σωστό να μιλά κανείς πολύ σε μια γυναίκα αφού "όλες οι συζητήσεις της δεν είναι παρά λόγια μοιχείας" και όποιος της μιλά για πολύ "βλάπτει τον εαυτό του και θα καταλήξει να κληρονομήσει την κόλαση". Και ας μη μιλήσουμε καν για την τύχη που περιμένει κάποιον "που κοιτά έστω και το μικρό δάχτυλο μιας γυναίκας". Οι εξτρεμιστές που φτύνουν γυναίκες και αυτοαποκαλούνται Sikarikim έμαθαν το μάθημά τους και το έμαθαν καλά: Ένας άντρας καλά θα έκανε να μην αφήνει τη σύζυγό του να βγαίνει έξω, στο δρόμο, και να περιορίζει τις εξόδους της "στη μία ή τις δύο φορές το μήνα, ανάλογα με τις ανάγκες, δεδομένου ότι μια γυναίκα δεν έχει καμία ομορφιά εκτός αν κάθεται στη γωνιά του σπιτιού της". Επειδή μέσα στο σπίτι - πολύ βαθιά μέσα - την περιμένει η ένδοξη τιμή της: "Κάθε γυναίκα πλένει το πρόσωπο και τα πόδια του συζύγου της, τον σερβίρει, του ετοιμάζει το κρεβάτι και στέκεται και τον υπηρετεί. Και κάθε γυναίκα που αποφεύγει να εκτελέσει οποιοδήποτε απ’ αυτά τα καθήκοντά της  - εξαναγκάζεται στην εκτέλεσή τους". Κάποιοι συνιστούν τον εξαναγκασμό της με το μαστίγιο ή με την ασιτία "μέχρις ότου να ενδώσει". Και περιττό να πούμε ότι είναι στη διάθεση του συζύγου της κάθε φορά που εκείνος καταλαμβάνεται από την επιθυμία "να ικανοποιήσει τις παρορμήσεις του μαζί της". Και αν συνεχίσει να επαναστατεί, έχει πάντα το δικαίωμα "να τη χωρίσει χωρίς τη συγκατάθεσή της".